عملیاتی که بر روی فلزات مخصوصا فلزات میله ای انجام می شود را حدیده کاری می گویند و از تجهیزات مختلف و روش های متعدد در این عملیات، استفاده می کنند.
این عملیات بر روی انواع فلزات ممکن است که با استفاده از تجهیزات دستی و یا ماشینی انجام شود و به صورتی که، قسمت‌هایی از میله‌های فلزی می تراشند و یا به اصطلاح براده برداری می کنند و سطوح بیرونی لوله استوانه را، دنده می کنند و به آن نیز رزوه تراشی می گویند.
تجهیزات مورد استفاده برای این کار، دارای ساختاری دندانه ای و شیاری می باشد و میله های فلزی در داخل این مجرای شیاری محکم می شود و با چرخیدن میله و یا دستگاه حدیده کاری، عملیات براده برداری روی میله فلزی انجام می شود.
جنس حدیده
این وسیله را با چند نوع آلیاژ از جمله قطعات فولادی، آلومینیومی، برنج، چدن، مس، استیل و… می توان به دو صورت اینچی یا متریک ساخت و هر کدام از این آلیاژها دارای خواص و کاربرد خود می باشند.
البته که شیوه ی نگه داری از آن ها با هم فرق می کند و برای دنده ها که از قطعات فولادی ساخته شده باشند باید از روغن استفاده کنید تا عملیات براده برداری بهتر انجام شود.
استفاده از نفت برای شیارهای آلومینومی، اثر مناسب تری بر روی دنده ها دارد و برای آلیاژهای برنج یا چدن به روغن کاری نیازی ندارید.
دستگاه حدیده
کاربرد حدیده
این روش برای کارهای مختلفی که در ذیل ذکر می کنیم مورد استفاده قرار می گیرد:
- ماشین کاری، صنایع خودروسازی، تولید مصنوعات فلزی، تعمیرات ناوگان حمل و نقل و …
- ساخت وسیله‌هایی مانند پیچ
انواع حدیده
در این قسمت انواع دسته بندی حدیده‌ها را ذکر می کنیم:
دسته بندی بر اساس سیستم
ماشینی:
با برق و به صورت نیمه اتوماتیک کار می‌کنند.
برای اجرای کارهای بزرگ تر که به قدرت زیادی نیاز دارند، مورد استفاده قرار می گیرد.
قابلیت اجرای براده برداری بر روی هر اندازه و نوع فلزی را می‌توان در آنها تعبیه کرد.
دستی:
دارای جنس های مختلفی می باشد.
معمولا از فولادهای کم کربن و نیز استیل، در ساخت آنها استفاده می شود.
در عملیات‌های کوچک تر که به قدرت کمتری نیاز است، از آن ها استفاده می کنند.
دارای شیارهای بسیار تیزی می باشند و عملیات براده برداری برروی میله‌های فلزی با استفاده از آنها، دارای قابلیت انجام می باشد.
از نظرساختار، ممکن است دارای شکاف باشد و به آن حدیده ی درزدار و ممکن است فاقد شکاف باشند که به آن حدیده بدون درز می گویند.
پیچ و مهره
دسته بندی بر اساس ساختار
گرد:
از فولاد ساخته می شود.
دایره ای شکل همراه با شیارهای تیز می باشد.
در برخی مدل ها یک سری شکاف وجود دارد و وظیفه آن تنظیم دقیق عملیات براده برداری و ایجاد پیچ می باشد.
دارای سه پیچ کوچک برای تنظیم بهتر در دسته حدیده می باشد.
دو نیم:
از دو بخش کاملاً مجزا تشکیل شده است.
در صورت لازم از راه پیچ تنظیم می توانند به یکدیگر متصل شوند.
شش گوش:
دارای شیارها و دندانه‌های برنده و تیز می باشند.
بیشتر برای ترمیم پیچ‌هایی که قبلاً تهیه شده‌اند، مورد استفاده قرار می گیرد.
دستگاه حدیده روی میز چوبی
دسته بندی بر اساس کاربرد
یک پارچه:
دارای دو نوع شش گوش و گرد می باشند.
زمانی که پیچ بری فقط با قطرهای مشخص به کار برده شوند، قابل استفاده هستند.
برای پیچ های فولادی تا قطر ۱۶ میلی متر، سبک تا قطر ۲۰ میلی متر و برنزی تا قطر ۳۳ میلی متری مورد استفاده قرار می گیرد.
چند پارچه:
برای پیچ های سایز بزرگ و متوسط که دارای مقدار براده ی زیاد می باشد، باید از نوع چند پارچه استفاده کنید.
فرایند براده برداری برای حدیده کاری پیچ های بزرگ در طی چند مرحله انجام می شود و باید به آرامی پارچه ها به یکدیگر نزدیک کنید تا دنده ها در کنار هم کامل شوند.
حدیده لوله، یک نوع از حدیده های چند پارچه می باشد و این نوع حدیده ها، از فولاد کربن دار و یا فولاد آلیاژی در سایزهای مختلف می باشد و برای پیشگیری از انحرافات در این عملیات، پارچه ها در قسمت پشتی به نحوی ثابت قرار می گیرند.
دارای ساختاری چند بخشی می باشد و به همین دلیل عملیات با دقت انجام می شود و لوله به درستی و بدون انحراف تنظیم می شود. با این وسیله، دیگر به گردش کامل دسته حدیده نیازی نمی باشد و مانند تلمبه زدن می‌توان زاویه دسته را مقداری بالا و پایین کرد و زمانی که مجموع این زاویه‌ها به ۳۶۰ درجه برسد، حدیده یک دور کامل لوله را دنده می‌کند.
دستگاه برش حدیده کاری
کاربرد حدیده برقی لوله
حدیده برقی لوله برای حدیده زدن و یا همان دنده زدن انواع لوله های گالوانیزه و فولادی استفاده می شود و دقت داشته باشید که برای این کار، باید لوله برق عاری از هرگونه روغن، گرد و غبار باشد زیرا این کار باعث افزایش عمر دستگاه می شود و دیگر اینکه، از قفل کردن دستگاه اطمینان داشته باشید و حتما دور دستگاه و گام مناسب را انتخاب کنید.
انواع حدیده برقی کله ببری
به طور کلی حدیده برقی در دو مدل تولید و ارائه می شود:
پرتابل:
دارای وزن کمی می باشد و به همین دلیل بسیار مورد استفاده قرار می گیرد.
کله ببری:
دارای توان بسیار بالایی برای رزوه زنی و براده برداری بدون نیاز به نیروی فیزیکی می باشد.
حدیده های برقی دارای سایزهای ذکر شده در ذیل می باشد:
- ۴ اینچ
- ۳ اینچ
- ۲ اینچ
حدیده کاری برای ساخت پیچ و مهره
نحوه و شرایط کار کردن با حدیده ی برقی به شرح ذیل می باشد:
- ابتدا باید لوله گالوانیزه در داخل سه نظام دستگاه حدیده زن برقی قرار بگیرد.
- مرحله ی بعد، سفت کردن سه نظام از هر دو طرف به وسیله ی دسته می باشد.
- در مرحله ی بعد باید لوله بر روی دستگاه پایین آورده شود و لوله گالوانیزه در داخل لوله بر قرار گیرد و بعد لوله بر با استفاده از دسته لوله برسفت شود.
- سپس روشن کردن دستگاه و به چرخش در آمدن سه نظام می باشد.
- بعد باید دسته ی لوله بر تا برش کامل لوله آرام بچرخانید.
- بعد برش لوله، برگرداندن لوله بر به جای قبلی و خاموش کردن دستگاه می باشد.
- در مرحله ی بعد باید حدیده ی دستگاه را پایین بیاورید و لوله در داخل حدیده قرار داده شود.
- سپس باید دستگاه را قفل کنید و به وسیله ی اهرم حدیده و انتخاب گام و دنده کردن مناسب اهرم را تنظیم کنید.
- در این مرحله باید حدیده برقی لوله و چرخش سه نظام را روشت کنید و عملیات را شروع کنید.
- در مرحله ی آخر و بعد از انجام عملیات، باید دستگاه را خاموش کنید و به وسیله ی استفاده از گازوئیل آن را تمیز کنید.
مراقبت و نگهداری صحیح از حدیده
برای نگه داری و مراقبت از دستگاه حدیده باید به نکات ذکر شده در ذیل توجه داشته باشید:
- هیچ وقت به عنوان چکش از دسته ی این دستگاه استفاده نکنید.
- بعد از هر عملیات و هر باز استفاده، وسیله را از دسته جدا کنید و آن را تمیز کنید.
- در حین رزوه کاری، مصرف آب و صابون به اندازه ی کافی باشد که اصطکاک کمتر شود.
