فرز فرم چیست؟

فرز فرم، یک ابزار جانبی نسبتا کوچک می باشد و دارای دو بخش یک سر آج دار و میله می باشد و به روش جوش کاری صنعتی به یکدیگر متصل شده‌اند.

این ابزار، دارای کاربردهای بسیار زیادی می باشد و بر روی انواع دستگاه های ساب و برش مانند: سنگ انگشتی گلو بلند و گلو کوتاه، یا فرز مینیاتوری و حکاکی و … که دارای کولت استاندارد هستند نصب می شود و برای ساب، پولیش، مسطح کردن سطح و لبه، پلیسه گیری، پرداخت و … مورد استفاده قرار می گیرد.

فرز فرم ها، دارای انواع مختلف می باشند و با توجه به نوع تیغه و سایز، در خانه، انواع کارگاه نجاری، قطعه سازی، تراشکاری، ساخت لوازم و ماکت، جواهر سازی و پروژه‌های هنری و … استفاده می شوند و البته که در کارگاه‌های تراش و قطعه سازی فلزی بیشترین کاربرد اصلی را دارند.

جنس سری همه ی آن ها از ترکیب تنگستن و کاربید می باشد و یک ماده ی کبالت کاربیدها را روی آج می زنند و این جنس و ترکیب آلیاژی حدود ۳ برابر بیشتر از فولاد تند بر HSS یا همان الماسه‌ای که برای مته های دیوار استفاده شده بهتر و با کیفیت تر است.

فرز فرم چیست؟

در صنعت تراشکاری، بعد از برش زدن قطعات یا ماشین کاری آن ها، ممکن است که قسمت هایی از فلزات و یا قالب ها تیز و برنده شوند و معمولا فرز فرم بعد از پایان عملیات تراشکاری روی قالب ها، مورد استفاده قرار می گیرد و به وسیله ی آن ها بخش های تیز قالب و براده های باقیمانده روی آن را از بین می برند، البته این تنها کاربری فرم فرزها نمی باشد و به وسیله ی آن ها کارهای دیگر هم انجام می شود و در ذیل آن ها را ذکر می کنیم:

• استفاده در کارهای مختلف فلزی
• تولید ابزار مهندسی
• ساخت جواهرات
• مهندسی مدل
• حجیم کردن چدن
• منبت کاری چوبی
• ریخته گری
• جوشکاری
• سنگ زنی
• مجسمه سازی
• حکاکی در صنایع فلزی
• صنایع خودروسازی
• صنایع هوافضا
• دندانپزشکی و …

انواع فرز فرم

فرز فرم ها دارای انواع مختلفی می باشند و با دو روش استاندارد یکی شکل و تیپ سر آن ها و تفاوت نوع تیغ آن ها از هم متمایز می شوند.

البته کارایی همه ی این فرز فرم ها، سایش و پولیش می باشد، ولی هر کدام در هر شکلی برای همه کارها مناسب نیست.

هر کدام از آن ها با هر فرم و تیپ سر بیانگر حالتی از شکل هندسی می باشند و در نتیجه کارکرد آن مدل فرز فرم روی برخی سطوح و قسمت‌های مختلف قطعه کاری تفاوت هایی دارد. در ذیل انواع فرز فرم ها و کاربرد هر کدام از آن ها را بر اساس شکلشان بیان می کنیم:

فرز فرم استوانه بدون کف زن A

اولین دسته به نام فرز فرم استوانه ای و بدون کف زن می باشد و سر آن دارای یک استوانه ی کوچک است که قسمت بالایی و سقف آن صاف است و آج ندارد و برای پرداخت لبه های بیرونی شیار و مسطح کردن و مساوی کردن دو لبه و سطح بیرونی قطعه مورد استفاده قرار می گیرد.

فرز فرم استوانه کف زن B

این مدل، تقریبا شبیه به فرم فرز استوانه ای می باشد، ولی سقف سر این فرز فرم استوانه ای هم دارای آج و دندانه است و برای کف قطعه مورد نظر هم مورد استفاده قرار می گیرد و علاوه بر قسمت جانبی فرز فرم، بالای سر این مدل هم امکان سایش را خواهد داشت و برای اصلاح همزمان دیواره درونی و کف شیارهایی که زاویه شکسته و قائمه دارند مورد استفاده قرار می گیرد.

فرز فرم استوانه سر گرد C

این نوع از فرز فرم ها، به صورت استوانه ای گرد می باشند و در قسمت کناره‌ها صاف اما نوک ابزار به جای سر صاف دو مدل قبلی، دارای سر نوک گرد آج دار است و با توجه به فرمی که دارد برای سایش زوایای ۹۰ درجه منحنی مورد استفاده قرار می گیرد.

فرز فرم کروی D

مدل بعدی این فرز فرم ها، نوع گرد توپی و یا کروی می باشند و همانطور که از نام آن ها مشخص می باشد، دارای نوک گرد است و سایز آن ها هم از استوانه ای کوچک تر است و برای خمیده کردن و دادن فرم منحنی روی سطوح صاف مورد استفاده قرار می گیرند.

فرز فرم بیضی E

نوع دیگری از این فرزفرم ها وجود دارد و در جهان صنعت با نام فرم E شناخته می شوند. سر این ابزار کمی شبیه به نوع سر گرد می باشد و تفاوت آن در کناره‌ها می باشد و به جای شکل صاف و کشیده، دارای منحنی رو به بیرون است و برای پولیش و سایش درون شیارهایی که سطح مقطعی خمیده و منحنی دارند، مورد استفاده قرار می گیرند.

فرز فرم کله قندی F

این مدل از فرزفرم ها، به اسم درختی سر گرد شناخته شده اند، ولی در ایران با نام کله قندی کوتاه معروف می باشد و نامگذاری آن هم به دلیل تیپ و فرم نوک که کاملا شبیه به کله قندهای قدیمی است، می باشد.

نوک این مدل، دارای پایه ی پهن می باشد و هر چه به سمت نوک سر می‌رویم از قطر آن کم می‌شود و برای سابیدن درون و دل یک زاویه و گوشه خمیده مورد استفاده قرار می گیرد، زیرا با دیگر فرز فرم ها امکان دسترسی به آن زاویه و گوشه دشوار می باشد.

فرز فرم مخروطی G

این مدل از فرز فرم، به شکل مخروطی و شبیه به گروه قبلی و همان کله قندی می باشد و فقط در قسمت نوک به صورت نوک تیز است و سر گردی ندارد و با نام مخروطی در جهان شناخته می شود و برای اصلاح و پلیسه گیری رزوه، دندانه و خطوط برش خورده مورد استفاده قرار می گیرد.

فرز فرم تخم مرغی H

دسته ی بعدی، فرز فرم تخم مرغی می باشد و دارای نوک خمیده و دیواره حجیم شده است و در دنیا با نام شعله ای شناخته می‌شود، زیرا شکل سر آن شبیه به شعله آتش کبریت یا گلوله فشنگ است.

کاربرد این مدل هم به دلیل دیواره ی خمیده بلند همراه با زاویه باز سر آن، برای سایش و فرم دادن سطوح با انحنای پهن داخلی یا بیرونی قطعات مورد استفاده قرار می گیرد.

فرز فرم خزینه ۶۰ درجه J

فرز فرم خزینه کاری، نوع دیگری می باشد و کاربرد بسیار زیادی هم ندارد و فقط برای پروژه‌ها و خزینه کردن سوراخ‌های حساس و مخصوص مورد استفاده قرار می گیرد و با قرار دادن روی سوراخ دریل کاری شده، سطح سوراخ را تا زاویه ۶۰ درجه خزینه و باز می‌کند.

فرز فرم خزینه ۹۰ درجه K

این مدل دارای پهنا و زاویه قائمه و ۹۰ درجه می باشد و باعث می‌شود تا سر پیچ یا وسیله قرار گرفته در درون سوراخ با میزان بیشتری در دل قطعه بخوابد.

فرز فرم کله قندی کارگیر بلند L

برادر بزرگتر فرز فرم کله قندی می باشد و به جای یک سر کوتاه دارای سری بلند است و به مخروطی سر گرد معروف است. کارکرد آن هم تقریبا شبیه به فرز فرم کله قندی کوتاه می باشد و فقط دسترسی بیشتری به عمق گوشه دارد و همزمان می‌تواند کناره زاویه داخلی را هم بسابد.

فرز فرم مخروطی تیز M

این مدل از فرز فرم، مثلثی و نوک تیز است و برای نشانه گذاری و سایش کنترل شده به وسیله ی نوک ابزار روی نقاط مشخص داخلی و بیرون قطعه مثل چرخ دنده ها و … مورد استفاده قرار می گیرد.

فرز فرم چتری N

سر این ابزارک کاملا برعکس نوع مخروطی از نازک به پهن تغییر می‌ باشد و نوک آن با عرض بیشتر و دارای سقف بدون آج است و برای دسترسی های سخت و پلیسه گیری و ساب سطح زیرین و دشوار در زوایای تند و پنهان قطعه مورد استفاده قرار می گیرد.

فرز فرم دیسکی T و Y

شکل این فرز فرم ها شبیه به یک صفحه سی دی پهن می باشد و قسمت عرض و کناری آن دارای آج است. در مدل T عرض و پهنا بدون زاویه ارائه می‌شود اما فرز فرم Y در قسمت لبه ی خود دارای انحنا و خمش زاویه رو به بیرون است و برای پرداخت شیارها و خزینه کردن لبه، پلیسه گیری عمق خطوط حک شده روی شفت و محور و دیگر محصولات مورد استفاده قرار می گیرد.

همانطور که در این مقاله ذکر کردیم، فرز فرم ها با توجه به قطعه ی مورد نظر دارای کاربری متفاوتی می باشند و در صنایع مختلف مانند: ماشین کاری، قطعه سازی خودرو، صنایع مختلف الکتریکی، نفت و گاز، لوله کشی، ریخته گری و ساخت قالب، پلیسه گیری، پولیش، کنده کاری، کارگاه نجاری، تراشکاری، جواهرسازی، ظریف کاری، مجسمه سازی و ماکت سازی، پروژه‌های هنری و … مورد استفاده قرار می گیرند و نوع مینیاتوری آن ها هم مخصوص فرز حکاکی برقی و بادی با سایز کوچک تر می باشند.