کولیس یک نوع ابزار برای اندازه گیری دقیق می باشد و در صنایع گوناگون دارای کاربرد بسیار زیادی می باشد و دارای سه نوع ساده، ساعتی و دیجیتال است و بر اساس نیاز و کاربردهای هر کدام انتخاب می شوند. همچنین این ابزار دارای کاربردهای بسیار زیادی در مهندسی، پزشکی و صنایع مختلف می باشد و برای اولین بار در ژاپن به وسیله ی فردی بنام میتوتویو ابداع شد.
این محصول، دارای اندازه گیری بسیار دقیق می باشد و دقت اندازه‌گیری آن از تقسیم کردن یک درجه خط کش به تعداد تقسیمات ورنیه به دست می‌آید و تا ۰.۰۱ میلی متر دقت دارد و برای داشتن دقت بالاتر در اندازه گیری ها باید از میکرو‌متر یا ریزسنج استفاده کنید. نوع متداول این محصول، به اسم کولیس ورنیه یا معمولی و یا کولیس ساده معروف می باشد و نوع دیگر آن که کمی شبیه به ساعت است به کولیس ساعتی یا عقربه ای و نوع پیشرفته آن، کولیس دیجیتال یا رقمی است.
این وسیله ی بسیار کاربردی در مکانیک و نقشه کشی هم مورد استفاده قرار می گیرد و فاصله ی بین دو طرف یک شئ را اندازه گیری می کند. معمولا کولیس ها را از جنس فولاد ضد زنگ می سازند تا بتوانند در محیط های مختلف کاری از آن استفاده کنند. اجزای تشکیل دهنده ی کولیش شامل: خط کش و فک ثابت، ورنیه، پیچ ثابت کننده ورنیه و شاخص عمق سنج اجزای کولیس می باشد.
کاربرد کولیس
کاربرد کولیس:
کولیس ها برای اندازه گیری ابعاد مختلف مانند: طول، ضخامت، قطر داخلی و خارجی و عمق با دقت بسیار بالا و در بازه ی محدود هستند مورد استفاده قرار می گیرد و در صنایع مختلف دارای اهمیت ویژه ای می باشد، زیرا به وسیله ی ابزار‌هایی مانند متر نمی‌توانید به دقت بالایی داشته باشید و به وسیله ای دقیق تر مانند کولیس، برای اندازه گیری نیاز است.
نحوه اندازه گیری با کولیس ساده:
طرز استفاده از کولیس، بسیار ساده و مهم است و در صورت داشتن اشتباه در اندازه‌گیری ممکن است باعث به وجود آمدن مشکلات بسیاری بشود.
قبل از شروع کار اندازه گیری، ابتدا دهانه کولیس را به صورت کامل ببندید و از دقیق بودن دو فک بر روی یکدیگر و عدم شکاف در بین آن ها مطمئن شوید و بعد قطعه‌ی مورد نظر را به صورت دقیق در بین فک های کولیس قرار دهید و از تماس آنها با قطعه ی مورد نظر اطمینان داشته باشید، سپس پیچ ثابت کننده فک را سفت کنید تا اندازه دچار تغییر نشود، بعد اعداد کولیس را بخوانید.
نحوه ی اندازه گیری با کولیس دیجیتال
نحوه ی اندازه گیری با کولیس دیجیتال:
نحوه اندازه گیری با کولیس های دیجیتال بسیار ساده می باشد و به مهارت خاصی نیاز ندارید. برای انجام این کار ابتدا فک های کولیس را ببندید و از انطباق کامل آنها اطمینان حاصل کنید و سپس کولیس را روشن کنید و یا اگر چنانچه قبلا روشن بوده حتما آنرا صفر کنید. حالا دهانه را باز کنید و قطعه را بین فک ها قرار دهید و اندازه به دست آمده بر روی نمایشگر می افتد و می توانی آن را بخوانید و البته که دقت داشته باشید که قبل از شروع اندازه گیری واحد اندازه گیری را چک کنید.
آشنایی با کولیس های موجود در بازار:
امروزه کولیس هاس موجود در بازار، دارای تنوع بسیار زیادی می باشند و این تنوع شامل: برند، کیفیت، قیمت و … است.
با دقت در بازار و معرفی قیمت ها، متوجه می شوید که از چند صد هزار تومان تا چندین میلیون تومان کولیس های مختلف وجود دارد و اگر دقت مورد نیاز شما در حد دهم میلی متر می باشد، بهتر است به سراغ خرید کولیس ارزان بروید و اگر با اندازه گیری و خواندن کولیس های ساده مشکل دارید ولی قصد خرید کولیس های بالا را ندارید بهتر است که کولیس دیجیتال خریداری کنید، زیرا این کولیس ها دارای تنوع بسیار زیاد در بازه اندازه گیری و یا نوع اندازه گیری خود می باشند.
چنانچه به دقت بالایی مثل صدم میلی متر نیاز دارید باید به دنبال کولیس های رده بالا و از برند های معتبر باشید و برندهای میتوتویو، اینسایز، آسیمتو و آکاد جزء برندهای معتبر برای کولیس می باشند.
اجزای تشکیل دهنده کولیس
اجزای تشکیل دهنده کولیس
قسمت‌های مختلف این ابزار اندازه گیری به شرح ذیل می باشد:
- گیره های خارجی بزرگ، برای اندازه گیری قطر خارجی و یا اندازه ی یک جسم
- گیره های داخلی کوچک، برای اندازه گیری قطر داخلی یک جسم
- میله عمق، برای اندازه گیری عمق یک شکل و یا سوراخ
- مقیاس اندازه گیری اصلی متریک، برای اندازه گیری بر حسب میلی متر
- مقیاس اندازه گیری اصلی امپریال، برای اندازه گیری بر حسب اینچ کسری
- مقیاس اندازه گیری ورنیه متریک، برای اندازه گیری دقیق تر در مرتبه دهم و یا صدم میلی متر
- مقیاس اندازه گیری ورنیه امپریال، برای اندازه گیری دقیق ترمثلا کسری از اینچ
- نگهدارنده، جهت ثابت کردن قسمت ورنیه برای کم شدن خطا
اصلاح خطا:
قبل از شروع اندازه‌گیری، برای بالا رفتن دقت، بهتر است که جسم را تمیز کنید و آلودگی و لایه‌های زائد از بین ببرید، زیرا با از بین رفتن چربی‌ها، جسم بین گیره‌های کولیس بهتر قرار می گیرد و یک بار دهانه کولیس را ببندید تا نقطه ی صفر کولیس، دقیق مشخص شود، زیرا اگر در زمان بسته بودن کولیس، طول دهانه (مقیاس اصلی) عددی به غیر از صفر را نشان دهد، کولیس مورد نظر دارای خطا می باشد و یا به عبارت دیگر صفر ورنیه باید دقیقاً با صفر مقیاس اصلی دارای انطباق باشد.
انواع کولیس
انواع کولیس:
- کولیس داخلی- داخل سنج: این کولیس برای اندازه گیری ابعاد داخلی اشیا مورد استفاده قرار می گیرد.
- کولیس خارجی – خارج سنج: این کولیس‌ها برای اندازه‌گیری ابعاد خارجی مورد استفاده قرار می گیرد و برای اندازه گیری ابعاد بزرگ مانند قطر یک لوله بسیار مورد استفاده قرار می گیرد.
- کولیس ورنیه: معروف ترین نوع کولیس می باشد و در بیشتر کارگاه ها و آزمایشگاه ها مورد استفاده قرار می گیرد.
- کولیس عقربه ای: این کولیس شبیه به کولیس ورنیر می باشد و به جای درجه بندی خطی، دارای یک عقربه برای نمایش طول دارد.
- کولیس دیجیتال – رقمی: کولیس دیجیتال شبیه به کولیس عقربه‌ای می باشد و فقط به جای عقربه یک صفحه نمایشگر دارد و طول بر روی آن نمایش داده می‌شود.
- کولیس جنی یا پرگاری: این کولیس برای خط انداختن بر روی چوب یا فلز مورد استفاده قرار می‌گیرد و دارای قابلیت اندازه گیری نمی باشد.
- کولیس فنردار: این کولیس مانند کولیس پرگاری می باشد و برای خط انداختن از آن استفاده نمی‌شود و اندازه گیری هم انجام می دهد.
